Interview met het GO! Atheneum Aalst, Strafste School 2018

'Wij gaan op zoek naar de krachten van leerlingen'

Doet het GO! Atheneum in Aalst een belletje rinkelen? De ASO-school mocht zich in 2018 Strafste School noemen. En ja, die onderscheiding van jongerenradiozender MNM hebben ze dubbel en dik verdiend. De 600 leerlingen en 80 leerkrachten organiseerden onder meer een gay parade en braken het wereldrecord knuffelberen knuffelen. Wij spraken met directeur Marie-Paule Haegeman en leerlingenbegeleider Griet Tavernier over geestelijke gezondheid op school.

- Is geestelijke gezondheid een thema op het GO! Atheneum?

Zeker weten. We hebben zelfs een werkgroep geestelijk welbevinden die bestaat uit een zestal leden. Mentaal welzijn is een thema waar we het hele jaar door op inzetten, zowel voor leerlingen als voor leerkrachten. Of het nu Complimentendag is of de week tegen pesten: we zetten er altijd onze schouders onder. Of er hier problemen waren? Neen hoor, we werken vooral pro-actief. Vaak gaat het om kleine dingen, zoals plantjes kopen om de boel wat op te vrolijken. Tijdens de maand van de beweging hebben we met de leerlingen een heuse stadswandeling gemaakt. Kwestie van niet altijd rond te hangen op de speelplaats.

- Staan jongeren eigenlijk stil bij hun geestelijke gezondheid?

Dat denk ik wel. Kinderen hebben vaak al het één en het ander meegemaakt. Ze hebben gescheiden ouders, krijgen problemen, moeten keuzes maken'¦Kort op de bal spelen is dan de boodschap. Als we vermoeden dat er iets aan de hand is, vragen we zelf wat er mis is. Maar we hebben de indruk dat ze hun problemen vrij spontaan aankaarten bij de leerkrachten of leerlingenbegeleiders. Onze eerstelijnszorg werkt goed. Toch laten we hen vrij: het belangrijkste is dat ze zich op hun gemak voelen.

Even op adem komen

- Met welke concrete vragen zitten jongeren?

Dat loopt sterk uiteen. Scheidingen, familieruzies, een probleem met mama of papa, conflicten onder leerlingen of met een leerkracht'¦ Veel jongeren hebben ook faalangst, dat zien we de laatste jaren wel vaker. Cruciaal is dat ze het gevoel hebben bij iemand terecht te kunnen. Het lokaal voor de leerlingenbegeleiding doet daarbij dienst als 'crisiscentrum'. Hier is altijd iemand, ze weten dat ze hier spontaan mogen aankloppen. Sommigen komen hier gewoon even op adem. Kinderen gaan hier graag naar school, zeggen ze, omdat ze zich goed in hun vel voelen. Dat komt omdat wij zo sterk inzetten op welbevinden. Alles hangt samen met alles: een goed gevoel vertaalt zich ook naar betere studieresultaten.  

- Durven jongeren ook hun problemen met elkaar aankaarten?

Dat valt best mee, wij bespeuren weinig vijandigheid tussen de leerlingen. Volgens mij heeft iedereen wel iemand bij wie hij of zij terecht kan. Er is veel vriendschap. Leerlingen steunen elkaar door dik en dun, dat is duidelijk. Al denk ik nu ook weer niet dat ze hun problematiek aan de grote klok hangen. Ze zijn op zoek naar één, hooguit twee vertrouwenspersonen, meisjes nog meer dan jongens.

- Welke rol spelen de sociale media? Werken ze polariserend of verbindend?

Eerlijk: we hebben er best wat problemen mee. Zeker in het eerste en tweede jaar loopt het wel eens fout: ze delen ongepaste foto"s, weren elkaar uit chatgroepen. Het grootste probleem is dat ze de impact slecht inschatten. Ze gaan ervan uit dat een berichtje tussen hen blijft. Bovendien kennen jongeren hun grenzen niet goed. Als je hen daarmee confronteert, schrikken ze erg.

Effect op jongeren

- Welke rol kunnen leerkrachten spelen?

Je kan hun rol nauwelijks onderschatten: zij zijn het eerste aanspreekpunt, vooral de klastitularissen dan. Hij of zij verwijst op zijn of haar beurt door naar de leerlingenbegeleiders, al zijn er best veel jongeren die zich rechtstreeks tot ons wenden. Weet u: een leerkracht is zich niet altijd bewust van zijn invloed. Wat je zegt en doet heeft echt wel een effect op jongeren, alleen staan we daar misschien te weinig bij stil.

- Tussen leerlingen en leerkrachten gaapt er soms een kloof. Hoe kan je hen dichter bij elkaar brengen?  

Wij hebben positieve ervaringen met geïntegreerde werkperiodes, kortweg GWP"s. Tijdens die extra-muros-activiteiten beseffen leerlingen dat leerkrachten niet alleen voor de klas staan, maar dat ze ook moeder of vader zijn en een gezin hebben. Vaak zie je dat de banden na zo een activiteit veel nauwer worden.

- Hoe staan jullie tegenover schoolpsychologen?

Ik ben een grote voorstander van schoolpsychologen, voor mij zijn ze een absolute meerwaarde. Soms lopen wij ook vast, denk maar aan een delicaat thema als zelfmutilatie. Dan komt het erop aan snel en adequaat door te verwijzen. Af en toe moeten we onze grenzen trekken, zeker tegenover de ouders. Zij gaan er wel eens vanuit dat de school alle problemen zal oplossen. Sorry, maar dat klopt natuurlijk niet. Het is niet aan ons om een individueel traject uit te stippelen.

Succesverhaal

- Wat vind je ervan dat er een lessenpakket bestaat dat geestelijke gezondheid bij jongeren bespreekbaar wil maken en bevorderen?

Ik ben ervan overtuigd dat het een verschil kan maken, al vind ik wel dat de hele school er zich moet achter scharen. We doen al veel, maar het kan zeker geen kwaad om een tandje bij te steken. Take Off kan ons daarbij een handje helpen. Het hele schoolbeleid moet oog hebben voor geestelijke gezondheid. Zodat je jongeren die dreigen af te haken, kunt helpen. Mijn visie is simpel: er zijn geen dommeriken. Er zijn wel mensen met minder talent voor bijvoorbeeld wetenschappen of talen, maar die zijn ongetwijfeld ergens anders goed in. Wij gaan op zoek naar de krachten van leerlingen.

- Heb je nog tips die geestelijke gezondheid op school helpen bespreekbaar maken?

Geef mensen een kans, stel je open, dan kan je er alsnog een succesverhaal van maken. Ga uit van de krachten van de jongeren en luister naar hen. Laat ons wel wezen: er rust nog altijd een taboe op geestelijke gezondheid. Als een van onze leerlingen niet naar school kan door van psychische problemen, ligt dat gevoelig. Ze zien die leerling op straat, lezen berichtjes, daar stellen ze zich vragen bij. Ik kom daar dan persoonlijk iets over zeggen. Mijn boodschap is: wij zijn geen dokters, wij vellen geen oordeel.