Interview met Louis Notte: Onderschat de kracht van leerlingen niet!

Louis Notte, voorzitter van de Vlaamse Scholierenkoepel:

Onderschat de kracht van leerlingen niet!

Hij vindt dat sociale media de hemel én de hel zijn. Dat scholen wel een visie op welbevinden hebben maar er te weinig mee doen. Dat leerkrachten eens vaker mogen vragen aan hun leerlingen hoe het er écht mee gaat. Louis Notte mag dan amper 16 zijn, als voorzitter van de Vlaamse Scholierenkoepel heeft hij een uitgesproken mening over geestelijke gezondheid op school. Zijn belangrijkste advies? Betrek jongeren nauwer bij het beleid, daar wordt iedereen beter van.

Staan jongeren eigenlijk stil bij hun geestelijke gezondheid? Als 16-jarige heb je daar ongetwijfeld een klare kijk op.

Wij hebben leerlingen er nog niet over bevraagd, maar uit eigen ervaring weet ik dat het een topic is dat leeft. Kijk maar naar de cijfers: er zijn superveel jongeren die problemen hebben. Wat niet wil zeggen dat ze er over praten. Het taboe is nog altijd groot. Jongeren vrezen dat ze zich aanstellen als ze open praten over hun problemen. Dus zwijgen ze erover. Persoonlijk denk ik dat je geestelijke gezondheid een grote invloed heeft op je bestaan. Je niet goed in je vel voelen, is slecht voor je levenskwaliteit.

Met welke concrete vragen zitten jongeren?

Om te beginnen is er veel onduidelijkheid. Wat is dat nu juist, een depressie of een burn-out? Verder weten we niet goed waar we terecht kunnen. We zijn ook op zoek naar heel concrete tips: hoe kan je een depressie of burn-out voorkomen? Maar ook: zie je het wanneer anderen ermee worstelen? Pik je de signalen op.

Over anderen gesproken: durven jongeren hulp inroepen?

De scholierenkoepel werkt met zogeheten conflixers, leerlingen die conflicten fixen, als het ware. Die aanpak werpt zijn vruchten af. De stap naar een medeleerling is veel kleiner dan die naar een leerkracht of een andere volwassene. Leerlingen zijn hier vragende partij voor. Je wil je vrienden écht helpen en meer doen dan alleen maar luisteren. Onderschat de kracht van leerlingen niet, wij kunnen echt een goede hulplijn zijn.

Welke rol spelen de sociale media? Werken ze polariserend of verbindend?

Sociale media zijn tegelijk de hemel én de hel. Het is een mes dat langs twee kanten snijdt. Enerzijds werken ze verbindend. Dankzij Messenger blijf je met een grote groep mensen in contact. Chatten doe je over onderwerpen die je moeilijk face-to-face kunt bespreken. Via chat zien ze je gezicht niet, het is wat anoniemer. Anderzijds kunnen sociale media ook veel kwaad aanrichten. Vooral Instagram, met zijn perfecte plaatjes, is een pest. Je zal je maar slecht voelen en zien hoe je vrienden zich volop amuseren: dat komt hard binnen, hoor.

Leren jullie eigenlijk omgaan met sociale media? Krijgen jullie daar les over?

Spijtig genoeg niet voldoende, we zijn er nochtans vragende partij voor. Elke school heeft al eens een schandaaltje gehad rond cyberpesten of sexting. Op zulke momenten komt de school in actie. Maar we spitsen ons toe op het incident, we leren niet genoeg hoe we er op een goede manier mee omgaan. Eigenlijk zouden we al in de lagere school een handleiding moeten krijgen over sociale media. Achteraf brandjes blussen is onvoldoende.

Hoe gaat een school het beste om met het thema geestelijke gezondheid?

Ik denk dat een school in de eerste plaats een duidelijke visie op welbevinden moet hebben. Studies suggereren een positief verband tussen welbevinden en leerprestaties. Daarom is het zo belangrijk dat iedereen zich goed voelt op school. Alleen in een open sfeer, kan je helemaal jezelf zijn. Vergeet niet dat jongeren op zoek zijn naar een identiteit'¦Ik vind wel dat de school ons daarbij mag helpen. Directie, leerkrachten en leerlingen moeten samen die visie uittekenen, het mag niet van bovenaf opgelegd worden. Zo werkt het niet. Leerlingen hebben écht wel goede ideeën, hoor.

Hebben jullie suggesties?

Het is niet aan ons om te zeggen wat er moet gebeuren, maar we willen wel aandacht voor het thema. Nu is het te weinig en te vrijblijvend. Veel scholen hebben wel een visie op welbevinden, maar die staat netjes gearchiveerd in de kast. Ons advies: ga er actief mee aan de slag, draag het uit.

Wat is de rol van een leraar?

Ik denk dat de leerkracht in de eerste plaats voor een veilig klimaat moet zorgen, zodat je de stap durft te zetten. Veel leerkrachten zijn bang om het gesprek aan te gaan. Ze weten zelf niet altijd goed hoe te reageren of naar wie door te verwijzen. Dus blokken ze de vraag wel eens af. Vergeet niet dat ze prima geplaatst zijn om signalen op te pikken. Het zou mooi zijn als zij zelf het gesprek met ons durven aangaan. Toon je interesse, vraag eens hoe het gaat: het kan wonderen doen.

Dat klinkt verrassend eenvoudig'¦

Er zijn leerkrachten die zich beperken tot de leerstof. Ik begrijp het hoor, zij moeten ook een programma afwerken. Wat mij betreft mag het allemaal wat meer zijn. Haal de actualiteit in het klaslokaal, beperk je niet tot droge materie maar geef ons praktische tips waarmee we aan de slag kunnen. Zelf weet ik pas sinds kort dat je bij het CLB ook terecht kunt wanneer je met muizenissen zit. Ik dacht dat zij zich vooral bekommerden om studiekeuzes en pesten. Het is een mooi begin als je weet waar je terecht kunt.

Wat vind je van Take off, het lessenpakket over geestelijke gezondheid?

Eerlijk: ik kende het niet. Maar als leerling zou ik het wel leuk vinden om met iets als Take Off te werken. Veel leerkrachten willen misschien wel les geven over geestelijke gezondheid, maar daarvoor hebben ze een kapstok nodig. Ik denk dat Take off het taboe kan helpen sneuvelen. Anderzijds mag de school het zelf niet in stand houden. Als er een leerkracht uitvalt met een burn-out, dan wordt daar vaak geheimzinnig over gedaan. Hij is ziek, klinkt het dan. Maar dan gaan de leerlingen zelf dingen invullen. Die geheimzinnigheid zorgt voor een raar sfeertje.

Slotvraag: heb je nog andere tips die geestelijke gezondheid op school bespreekbaar helpen maken?

Ik zei het al eerder, maar durf de leerlingen erbij te betrekken. We zijn misschien jong, maar dat betekent niet dat alles over onze hoofden heen hoeft te gebeuren. Participatie is echt wel cruciaal. Onderschat je leerlingen niet, we weten hoe je dingen bespreekbaar maakt in de klas. Denk maar aan de conflixers waar ik het daarnet al over had. Veel scholen zijn op de goede weg, maar anderen kunnen een tandje bij steken. Zodra je je leerlingen erbij betrekt, verhoogt het welbevinden. We weten beter dan wie ook welke vragen er leven, welke thema"s we graag aan bod zien komen.

www.scholierenkoepel.be