Leen Verhaert is kersvers webredacteur van Psychosenet.be

Hoop doet leven'¦

Vanaf vandaag, 1 september, mag Leen Verhaert zich webredacteur van Psychosenet noemen, een platform over psychosegevoeligheid, stemming en herstel. Leen neemt de fakkel over van Brenda Froyen. Dat ze grote schoenen moet vullen, beseft ze maar al te goed. In een openhartig gesprek heeft Leen het over haar eigen psychose, Psychosenet, diagnostische labels en de GGZ. 

Voor de mensen die Psychosenet niet kennen: wat is het precies? 

Psychosenet is een informatief digitaal platform, dat vijf jaar geleden ontstaan is in Nederland. Ondertussen bestaat er al drie jaar een Vlaamse versie, Psychosenet.be. Ons doel: zo veel mogelijk informatie verschaffen over psychose. Het is een begrip waar nog altijd veel misverstanden over bestaan. Mensen die met een psychose geconfronteerd worden, vinden moeilijk wetenschappelijk onderbouwde informatie. Wat is juist, wat niet? Daarom schakelen we E-experts in, mensen die zich geëngageerd hebben om anonieme vragen te beantwoorden. Zo zetten verschillende psychiaters mee hun schouders onder Psychosenet. Ons E-experten team bestaat verder uit psychologen, therapeuten, een advocaat en familievertegenwoordigers. In principe krijg je binnen de 24 uur antwoord. Verder hebben we een forum, een plaats waar lotgenoten elkaar ontmoeten. Mensen kunnen elkaar via chat vragen stellen. Voor alle duidelijkheid: we beperken ons niet tot psychose alleen, maar snijden ook andere onderwerpen aan uit de geestelijke gezondheidszorg. 

"Toen ik een psychose kreeg, ging ik ervan uit dat het nooit meer goed ging komen. Op Psychosenet ontdekte ik dankzij de verhalen van anderen dat een psychose niet het einde van de wereld hoeft te zijn."

Typisch voor Psychosenet zijn de blogs. Vanwaar die focus? 

Er wordt heel veel geblogd door mensen die te maken hebben gekregen met een psychose en daar iets willen over schrijven. Vaak zitten daar positieve verhalen tussen. Mensen geven aan wat hen geholpen heeft. Dat zijn zaken die je nergens terugvindt als je opgenomen bent.  Toen ik een psychose kreeg, ging ik ervan uit dat het nooit meer goed ging komen. Op Psychosenet ontdekte  ik dankzij de verhalen van anderen dat een psychose niet het einde van de wereld hoeft te zijn. Het is een plek waar je terechtkunt met vragen die je elders niet kwijt kunt. Dat daar nood aan is, blijkt uit onze cijfers: we hebben 16.000 unieke bezoekers per maand in België.

Je bent vrij snel beginnen schrijven over je psychose. Waarom? 

Een psychose is enorm ontwrichtend. Dat er veel verwarring en discussie over bestaat, helpt niet. Iedereen zegt iets anders. Wie een psychose heeft, gaat op zoek. Toen ik zelf het internet afspeurde op zoek naar informatie werd ik erg ongelukkig. Wat nu precies wetenschappelijk onderbouwd is en wat niet is onduidelijk. Toen ik op Psychosenet botste, ben ik mijn verhaal stukje bij beetje beginnen delen. Dat gaf me veel voldoening. Ik had toen ook geen job meer: je zelfbeeld en je zelfvertrouwen sneuvelen als eerste bij een psychose. Als ervaringsdeskundige heb ik geleidelijk aan wat meer zelfvertrouwen gekregen toen mijn blogs werden gepost. Ik vond dat voor mezelf belangrijk en wil dat nu graag voortzetten.

Vanaf september word jij vaste webredacteur van Psychosenet. Wat ga je precies doen?

Het wordt een beetje zoeken, maar het is alvast de bedoeling om minstens twee keer per week een blog te publiceren. Soms door mij geschreven, soms door anderen. We gaan alle partijen aan bod laten komen. Mensen kunnen op die manier verschillende verhalen ontdekken. We zullen informatie verspreiden via blogs, maar ook via video"s, boeken, apps, publicaties,'¦ We merken dat onze bezoekers vandaag vooral komen uit de leeftijdscategorie 35 tot 55. Die leeftijdscategorie willen we uitbreiden. Psychose ontstaat vaak op jonge leeftijd. Brenda is al langer aan een jongerenpagina aan het werken. Vroegdetectie is belangrijk. Verder zijn er zo veel instanties dat het moeilijk is om die hulpverlening te vinden die bij jou past. We proberen met Psychosenet de weg te wijzen naar hulp. 

"Dat is de sterkte van Psychosenet: door iemands getuigenis te lezen, kan je je persoonlijk verhaal in een beter perspectief plaatsen."

Herstelgerichte zorg en vermaatschappelijking zijn altijd de stokpaardjes geweest van Psychosenet. Ga jij eigen accenten leggen? 

Ik ga de grote schoenen van Brenda op mijn manier proberen te vullen. Dit gezegd zijnde: ik vind me 100% in de visie van Brenda. Haar persoonlijk verhaal is niet het mijne, elk verhaal is trouwens anders, maar ik herken mezelf er wel in. Dat is de sterkte van Psychosenet: door iemands getuigenis te lezen, kan je je persoonlijk verhaal in een beter perspectief plaatsen. Dat, en ook de vrijheid waarmee er mag geblogd worden. Een psychose is heel verwarrend. Ik heb bijdragen geschreven op momenten dat het niet goed met me ging. Het mooie is: dat mocht, ik kreeg er de ruimte voor, ook al was het allemaal verwarrend. Dat je je ervaring op je eigen manier kunt delen, is erg belangrijk. Anders neem je de eigenheid weg. Het is sterk om te zien dat je in alle verwarring toch dezelfde ervaringen beleeft. 

Heb je ook een persoonlijke missie? 

Ik wil de herstelgedachte uitdragen en hoop verlenen, véél hoop verlenen'¦ Zelf had ik geen hoop meer. Ik ben door de donkerste dagen van mijn leven gegaan, omdat er geen hoop meer was. Mijn broer is tien jaar psychisch ziek geweest, van zijn 20 tot zijn 31, daarna is hij uit het leven gestapt. Er was niks, niemand wist van iets, de psychiatrie betrok de familie niet, men hield geen rekening met de context'¦Een tragisch verhaal was dat. Deze ervaring ontman mij, jaren later, alle hoop op mijn eigen herstel, ik wist niet dat er veel mensen zijn die na één of meerdere psychoses de draad terug opnemen of op een andere manier opnieuw betekenis geven aan hun leven. Op Psychosenet kan je dit lezen. Dit hoopvol gegeven wens ik te verspreiden. 

"Ik begon dingen te zien die er niet waren. Ik fietste over de Meir en zag reclameborden die aan mij gericht waren: Proficiat Leen, je bent er bijna, zo las ik. Ik voelde dat er iets niet in de haak was, maar kon er de vinger niet op leggen."

Je bent een tijdlang loopbaancoach geweest, maar toen liep het mis. Wat was er aan de hand?  

Tijdens mijn opleiding tot coach kwam het trauma van mijn broer opnieuw naar boven.  Achteraf bekeken is dat niet onlogisch. Ik was vrij jong toen het allemaal gebeurde en kon het moeilijk een plaats geven. Tijdens de training kwamen de emoties los. Eerst was het nog onschuldig: ik begon slecht te slapen. Maar na een tijd was er die kortsluiting in mijn hoofd. Zo voelde het aan. Ik begon dingen te zien die er niet waren. Ik fietste over de Meir en zag reclameborden die aan mij gericht waren: Proficiat Leen, je bent er bijna, zo las ik. Ik voelde dat er iets niet in de haak was, maar kon er de vinger niet op leggen. Wat ik waarnam, zag er heel echt uit. Maar ik merkte aan mijn omgeving dat het niet klopte. 

Dat klinkt best heftig. Hoe is het verder gelopen? 

Een psychose bouwt zich op, het wordt erger. In het begin was ik euforisch. Ik dacht dat de wereld om mij draaide, leed aan betrekkingswaanzin. Na een tijdje sloeg de angst toe. Ik had het gevoel dat mensen mijn geheimen wilden ontfutselen. Enfin, het staat allemaal in mijn boekje, ik hoef er hier niet verder over uit te wijden. Het schrijven van mijn boek was helend, er mee naar buiten komen ook. Dat heeft er mij bovenop gekomen. Op die manier kon ik afrekenen met stigma.

"Aan wie ga ik wat vertellen en op welke manier? Ik kon er kop noch staart aan krijgen. Op een bepaald moment dacht ik: ik vertel een stukje. Maar dan merk je dat mensen je aanstaren. Ze zeggen niet dat je gek bent, maar je ziet het ze wel denken."

Alsof een psychose inderdaad nog niet erg genoeg is, krijgen mensen ook nog eens af te rekenen met stigma. Hoe was dat bij jou? 

Stigma is vreselijk, het is een aanslag op je identiteit. Je maakt dingen mee die je zelf met moeite begrijpt, laat staan anderen. Tijdens mijn herstel voelde ik me erg slecht. Toen ik toch eens buitenkwam, durfden mensen me er nauwelijks op aan te spreken. Als je dan begint over psychose, zie je de mensen achteruit deinzen. Het vervelende is: net op dat moment heb je verbinding nodig. Je wil mensen horen zeggen dat het ok is, ook al heb je een psychose gehad. Het lukte me niet. Ik heb er met de psychiater op geoefend. Aan wie ga ik wat vertellen en op welke manier? Ik kon er kop noch staart aan krijgen. Op een bepaald moment dacht ik: ik vertel een stukje. Maar dan merk je dat mensen je aanstaren. Ze zeggen niet dat je gek bent, maar je ziet het ze wel denken. Alleszins het lukte me niet en precies daarom ben ik beginnen schrijven.

Verschillen de reacties van de man en de vrouw op straat veel van die van de hulpverleners? 

De hulpverleners die ik ontmoet heb, handelden met de beste bedoelingen. Alleen hebben ze zelf nooit aan de lijven ondervonden hoe het is om een psychose te hebben. Anders zouden ze het over een andere boeg gooien. Toen ik opgenomen was, zag ik hoe een van de mensen die ik kende er slecht aan toe was. Ik gaf dat door aan de verpleegkundige. Wel, ik werd meteen de mond gesnoerd. Wij nemen het wel over, daar hoef jij je niks van aan te trekken, luidde het. Alsof je plots niets meer kan! Mensen met een psychose worden vaak stiefmoederlijk behandeld. Anderzijds waren er hulpverleners met een juiste houding die het verschil maakte. Een coachende houding, ook daar plan ik iets mee te doen. De manier waarop je iets zegt, is essentieel. Weet je, ik ben heel verward binnen gekomen, maar ik was wel een vrouw met een verhaal. 

Stelling: diagnoses doen meer kwaad dan goed. Akkoord of niet akkoord? 

Mensen gaan gebukt onder diagnose. Ik ben zogezegd bipolair. Heb ik in mijn leven op een bepaald moment symptomen vertoond van een bipolaire stoornis? Ja. Daar blijft het bij. Niemand wordt graag gereduceerd tot een aandoening. Een label kan fantastisch zijn, als er een passende behandeling tegenover staat. Maar zo werkt het meestal niet in de GGZ. Laat iedereen maar psychisch kwetsbaar zijn, en bewaar die termen voor de interne keuken. Ik vergeet nooit dat mijn hulpverlener zei we gingen stoppen met antipsychotica en overstappen naar stemmingsstabilisatoren "voor de rest van mijn leven". Ik stond aan de grond genageld. Ik begreep dat niet. Waar kwam dat vandaan? Waarop was de diagnose gebaseerd? Op mijn ervaring en mijn diploma, was het nuchtere antwoord'¦ Daar moet over gepraat worden tot er een andere manier van werken komt. 

Wat vind jij van de huidige geestelijke gezondheidszorg? 

Ik vind dat psychiatrie reuzestappen gezet heeft. In vergelijking met 20, 30 jaar geleden is er veel bespreekbaar geworden. Mijn broer heeft elf jaar met vallen en opstaan geleefd. Elk gezinslid heeft er op zijn of haar manier erg onder geleden. Ik was tiener toen mijn broer psychotisch was. Hij kwam me 's nachts uit mijn bed halen. Toen vond ik dat spannend, maar ik kon nergens terecht met mijn verhaal. Gelukkig bestaan er vandaag veel initiatieven voor jongeren, denk maar aan Awel. Mensen beseffen vandaag dat erover praten helpt. Tegelijkertijd is er nog veel werk aan de winkel en dat plan ik met Psychosenet te doen.

"We moeten de psychiatrie dichter bij de mensen brengen en de hulpverleners meer mens laten zijn. Dit is het uitgelezen moment."

Even inpikken op de actualiteit: kan corona een momentum zijn voor de GGZ? 

Ik denk het wel. Wat duidelijk is geworden, is dat verbinding noodzakelijk is om te kunnen functioneren. Isolatie en eenzaamheid is nefast en dat geldt voor iedereen. De GGZ moet op de kar springen. We moeten de psychiatrie dichter bij de mensen brengen en de hulpverleners meer mens laten zijn. Dit is het uitgelezen moment. We kunnen corona vastpakken om het duurzaam te verankeren.  Of de overheid aan de kar zal trekken is zeer de vraag'¦We zullen druk zetten van onderuit. We moeten op alle fronten tegelijk spelen.

Meer info op www.psychosenet.be

 "Zintuig verzint" is een boek van Leen Verhaert waarin zij uitvoerig in gesprek gaat met haar psychose.