Leestip: Vlaamse psychiaters protesteren tegen huidige wet op gedwongen opname

650 Vlaamse psychiaters pikken de verouderde wetgeving over collocaties - gedwongen opnames in de psychiatrie - niet meer. Dat schrijven ze in een opiniestuk in de Standaard.

Sinds de ophef die vorig jaar ontstond rond de dood van de gecolloqueerde pa­tiënt Jonathan Jacob in een politiecel in Mortsel in 2010, is bij de psychiaters de laatste twijfel verdwenen: de wetgeving op de gedwongen opname is kaduuk, er moet een nieuwe komen. Zes kop­stukken van de Vlaamse psy­chiatrie ondertekenden de oproep om een nieuwe regelgeving te maken, maar ze doen dit in naam van de 650 leden van de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie. Er gebeuren bijna 3.000 gedwongen opnames per jaar in Vlaanderen: acht per dag. Dat aantal stijgt: plus veertig procent in de laatste tien jaar. Voor 85 procent van de ge­dwongen opnames wordt niet de gewone procedure gebruikt, maar de dringende, die als uitzondering bedoeld was. Dat kan door een rapport van een arts. De psychiaters willen een andere wetgeving zodat alleen een psy­chiater en niet langer eender wel­ke arts zo"n rapport mag schrij­ven. Ten tweede moet er tijd zijn om de patiënt professioneel te observeren: een verblijf van 24 uur met intense observatie in een spoedgevallendienst met psychia­trische permanentie is het absolu­te minimum.
Bron: Belga. Uit De Standaard, Guy Tegenbos, 14/03/14

Gedwongen opname?

In België is er de wet betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke, kortweg de wet op de gedwongen opname. Indien er sprake is van een "geestesziekte", indien er een gevaar is voor de eigen veiligheid of gezondheid of deze van anderen en indien er geen andere geschikte behandeling mogelijk is, kan een vrederechter beslissen tot gedwongen opname. Aan deze opname gaat een ganse procedure vooraf. In dringende (dus in uitzonderlijke) gevallen kan de procureur des Konings beslissen dat een gedwongen opname er snel komt in een psychiatrische dienst die hij aanwijst. Na een observatieperiode kan de opname verlengd worden. Zoals de psychiaters stellen is de uitzonderlijke procedure nu de regel geworden...  Voor alle duidelijkheid: de wet spreekt over gedwongen opname niet over gedwongen behandeling.

Deze wet bestaat nu sinds 1990 en ligt reeds verschillende jaren onder vuur. De vraag naar aanpassingen wordt hier nogmaals en nog luider gesteld. Niet iedereen gaat echter akkoord met de alternatieve voorstellen van de psychiaters. Lees maar de reactie van Jan Nolf, erevrederechter (zie link rechtsboven).

Respect gevraagd

In een onderzoekje dat we zelf in 2010 uitvoerden bij een aantal mensen die gedwongen waren opgenomen (zie link), werd pijnlijk duidelijk dat een gedwongen opname een gebeurtenis is die als  heel ingrijpend (tot zelfs traumatiserend) wordt ervaren. De patiënt wordt, zonder een misdrijf te hebben gepleegd, van zijn vrijheid beroofd en, vaak zonder essentiële informatie, ergens in een psychiatrische instelling ondergebracht. Een gedwongen opname is met andere woorden een procedure waar heel omzichtig mee moet omgegaan worden, wil je degene die tot een opname gedwongen wordt niet met een extra probleem (trauma) opzadelen... Die omzichtigheid wordt gevraagd van iedereen die in de procedure betrokken wordt: de vrederechter, de verpleegkundige, de politieman, de spoedarts, de psychiater, de verdedigende advocaat, enz. Een omzichtigheid met als boodschap: hou je respect voor degene die lijdt! Kijk dus ook naar de mens en niet enkel naar zijn ziekte. Lezen we de interviews uit het onderzoek en zien we het aantal gedwongen opnames (die momenteel nog hoger liggen), dan kunnen (of moeten) we ons ook vragen stellen over hoe verdraagzaam onze  maatschappij is ten aanzien van afwijkend gedrag. Hoe snel wordt gedrag als afwijkend en storend ervaren en wordt verwijdering gevraagd, gesuggereerd of zelfs geëist? Vrijheid lijkt onder druk te staan door de bezorgdheid over veiligheid... 

Leeswijzer

• De therapeutische relatie. Het opbouwen van vetrouwen binnen gedwongen hulpverlening / G. Henry. Tijdschrift Psychiatrie en Verpleging, 2014, 01, pp39-43
• De binnenkant: de praktijk van recht en ethiek in de psychiatrie / P. Ippel. '“ Den Haag : Boom Lemma, 2012. '“ 143 p.
• Eerste hulp bij cliënten met psychiatrische problemen / J. De Bie, H. van den Ameele, C. Bervoets, A. De Witte en L. Lemey. '“ Brugge : Vanden Broele, 2011. '“ 142 p.
• De bescherming van de persoon van de geesteszieke: ethische, medische en juridische perspectieven / G. Benoit, J. De Fruyt, H. Nys, G. Rommel, G. Steegen, P. Van Peteghem, J. Van Speybroeck. '“ Brugge : die Keure, 2010. '“ 258 p.
• Gedwongen opname: de rechtsbescherming van de psychiatrische patiënt / K. Rotthier. '“ Brugge : die Keure, 2007. '“ 228 p.
• Dwang en drang in de psychiatrie: kwaliteit van vrijheidsbeperkende interventies / T. Abma, G. Widdershoven en B. Lendemeijer. '“ Utrecht : Lemma, 2005. '“ 282 p.
• Psychiatrie, recht en de menselijke maat: over verantwoordelijkheid / A. Mooij. '“ Amsterdam : Boom, 1998. '“ 224 p.

Dit artikel en deze boeken zijn hier te ontlenen.

Interessante links'¦

Ombudspersonen in de geestelijke gezondheidszorg In Vlaanderen bieden de meeste voorzieningen binnen de geestelijke gezondheidszorg de ombudsfunctie aan via ombudspersonen werkzaam bij de overlegplatforms. Patiënten met vragen of klachten over de aangeboden hulp kunnen gratis en vertrouwelijk contact opnemen met deze onafhankelijke ombudspersonen voor meer informatie over de patiëntenrechten. Op vraag van de patiënt kan de ombudspersoon ook bemiddelen tussen patiënt en hulpverlening met de bedoeling de communicatie te herstellen en de hulpverlening te verbeteren. Op deze site vind je alle nodige informatie over de werking van deze ombudsfunctie.
Patiëntenrechten
Met deze campagne wil de FOD Volksgezondheid de patiëntenrechten beter bekendmaken om zo de dialoog en het partnerschap tussen patiënt en zorgverlener te versterken. Bedoeling is om bij te dragen aan een kwalitatieve zorg. De belangrijkste informatie over patiëntenrechten in België staat op deze website gegroepeerd. Verder kan je er flyers en affiches ter bekendmaking van deze campagne downloaden.