Depressie

Wat is een depressie?

Depressie is een stemmingsstoornis die veel mensen in onze maatschappij treft. Maar liefst 20 procent van de vrouwen en 10 procent van de mannen krijgen ooit in hun leven met een vorm van depressie te maken. Eén persoon op zeven wordt vroeg of laat zelfs geconfronteerd met een zware depressie. 

In het overgrote deel van de gevallen wordt deze depressie niet voldoende onderkend en dat is jammer, want doorgaans is een depressie vrij goed te behandelen. Bovendien zorgt een tijdige behandeling van een depressie ervoor dat ze niet ernstiger wordt en verkleint het risico op een terugval.

Van een depressie is sprake als je gedurende minstens twee weken last hebt van minstens vijf van de volgende symptomen:

• Je bent neerslachtig, verdrietig, somber, huilerig.
• Je schept geen plezier meer in dingen die je voorheen graag deed.
• Je hebt veel minder of net veel meer eetlust dan voordien, je bent afgevallen of juist aangekomen.
• Je kan moeilijk in slaap komen of je slaapt net heel veel.
• Je bent erg nerveus en rusteloos of andersom veel trager dan voorheen zodat het anderen gaat opvallen.
• Je bent moe en je hebt nergens energie voor.
• Je voelt je niets waard of je hebt uitzonderlijk veel schuldgevoelens.
• Je hebt moeite om je te concentreren, helder te denken en besluiten te nemen.
• Je hebt het gevoel dat je beter dood zou zijn of je denkt aan zelfdoding.

Rouwen

Belangrijk is het onderscheid tussen een dip (die tijdelijk is) en een depressie (die langer duurt en alle levensdomeinen omvat). Een ander belangrijk onderscheid is dat tussen rouw en depressie. Wanneer je een geliefde of een familielid verloren bent, zijn de hierboven beschreven kenmerken heel normale verschijnselen. Ze zijn een normale reactie op de verlieservaring. Blijft je leven gedurende langere tijd (meer dan enkele maanden) zo diep donker gekleurd, dan is het wel aangewezen om in te grijpen. Zo vermijd je dat rouwen uitgroeit tot een echte depressie.

Verschillende vormen

Depressies kunnen verschillende vormen aannemen. Het eerste grote onderscheid is dat tussen een unipolaire en een bipolaire stoornis. In het eerste geval voel je je alleen maar depressief. In het tweede geval worden depressieve periodes afgewisseld met periodes van manische euforie (zie ook: manisch-depressieve stoornis).

Bij een depressie met psychotische kenmerken verliezen mensen de greep op de realiteit en krijgen ze waanideeën. Ze hebben extreem negatieve gevoelens over zichzelf.

Bij een depressie met melancholische kenmerken kan absoluut niets je nog plezier doen. Je hebt geen energie meer.

Bij een depressie met atypische kenmerken kan je net heel sterk op positieve of negatieve gebeurtenissen in je omgeving reageren. Je kan je eventjes goed voelen als je bij vrienden bent maar meteen in een diepe put vallen als je weer alleen bent. Chocolade is vaak troostvoedsel.

Een seizoensgebonden depressie duikt steevast ieder jaar op als de dagen korter worden en heeft een dieptepunt hartje winter.

We spreken van een postpartumdepressie bij vrouwen wanneer de babyblues, die enkele dagen na de bevalling heel normaal is, aanhoudt en steeds ernstiger wordt. Hierdoor wordt het moeilijk om je emotioneel te hechten aan je baby en er liefdevol voor te zorgen. In het extreme geval kan een postpartumdepressie leiden tot gevaarlijke wanen.

Een dysthyme stoornis is een depressie waarbij de symptomen minder ernstig zijn, maar die al op vroege leeftijd begint en lang aanhoudt. Mensen met een dysthyme stoornis leven als het ware voortdurend in een grijze wereld. Op termijn kunnen de gevolgen hiervan even rampzalig zijn als bij een korter durende ernstige depressie. Deze stoornis wordt vaak niet herkend omdat mensen zich al zo lang als ze zich kunnen herinneren zo hebben gevoeld. Als ze succesvol worden behandeld zijn deze mensen vaak verbaasd dat het leven zoveel zonniger kan zijn.

Een paar filmpjes die heel mooi illustreren hoe depressie aanvoelt:

Behandeling bij depressie

Depressie is een aandoening die over het algemeen goed te behandelen is. Deze behandeling kan bestaan uit psychotherapie, behandelingen die op het lichaam gericht zijn of een combinatie van beide.

Een effectieve vorm van psychotherapie is cognitieve therapie. Hierbij leer je de negatieve gedachtepatronen die eigen zijn aan een depressie herkennen en ombuigen zodat je uit de vicieuze cirkel geraakt. Inzichtgevende therapie is dan weer eerder gericht op het zoeken naar en verwerken van de oorzaken van je depressie.

Mindfulness krijgt de laatste tijd veel aandacht als preventie tegen depressie. Het is niet zozeer een geschikte behandeling als je midden in een depressie zit, maar helpt je ze te voorkomen of te voorkomen dat je opnieuw hervalt.

Medicijnen werken in op de mechanismen in de hersenen die verantwoordelijk zijn voor de depressie. Vaak hebben ze wel een aantal bijwerkingen. Het is belangrijk te weten dat veel mensen een aantal medicijnen moeten uittesten vooraleer ze een medicijn vinden dat voor hen goed werkt. Tussen 65 en 70 procent van de mensen met een depressie hebben hier baat bij. In België worden heel vaak antidepressiva voorgeschreven en genomen. Geen enkel Europees volk slikt meer antidepressiva dan de Belgen.

Electroconvulsietherapie is een hedendaagse versie van de vroegere elektroshocktherapie. Ze wordt alleen gebruikt bij mensen bij wie andere behandelingen niet helpen. Hoe angstaanjagend deze therapie ook lijkt, ze blijkt zeer goede resultaten op te leveren. Bij 80 tot 90 procent van de patiënten heeft deze therapie een positief effect. Een belangrijk neveneffect zijn wel geheugenproblemen.

Lichttherapie is vooral nuttig bij mensen die lijden aan seizoensgebonden depressies. Bij deze therapie ga je 's ochtends gedurende een uur voor een speciaal daarvoor ontworpen heldere lamp zitten, waardoor je hersenen het gevoel krijgen dat het zomer is.

Online hulpverlening biedt informatie (zoals deze website dit doet), geeft begeleiding en zelftesten. Bezoek zeker ook de website www.depressiehulp.be, in samenwerking met de centra voor geestelijke gezondheidszorg.

Wat zijn de oorzaken van een depressie?

Een depressie wordt doorgaans veroorzaakt door een combinatie van biologische, sociale en psychologische factoren.

De belangrijkste biologische factor is erfelijkheid: in sommige families komen bepaalde depressies vaker voor dan in andere. Ook bepaalde stoffen zoals hormonen, medicijnen en drugs kunnen depressies in de hand werken, net als bepaalde lichamelijke aandoeningen.

Verdrietige of schokkende gebeurtenissen zoals een scheiding, een ontslag, een verhuizing, de dood van een geliefde kunnen de depressie oproepen.

Ook psychologische factoren spelen mee. Het gaat dan bijvoorbeeld om je capaciteit om problemen op te lossen, verdriet te verwerken en steun te vragen, gebrek aan zelfvertrouwen, perfectionisme, faalangst of een overdreven streng geweten.

Kun je zelf iets doen bij een depressie?

Voel je je al een tijd down, blijf dan niet met dat gevoel zitten. Het beste is zo snel mogelijk je probleem voor te leggen aan de huisarts.

Enkele tips voor wanneer je depressief bent:

• Wees je bewust van je depressie, stop ze niet weg. Erken je sombere gevoelens. Ze zullen niet zomaar verdwijnen, maar je kan je stemming wel beïnvloeden.
• Praat over je gevoelens.
• Zorg voor een gezond en regelmatig dagritme en een gezonde voeding.
• Ga elke dag een stukje fietsen of wandelen. Dat helpt tegen depressieve gevoelens en maakt je gezond moe.
• Probeer mensen op te zoeken, ook al heb je er eerst geen zin in. Dwing jezelf echter niet naar feestjes te gaan waar vrolijk zijn een must is.
• Ga na of je oorzaken vindt voor je sombere gevoelens, zoals een verlies of een ingrijpende verandering in je leven. Sta jezelf toe hier verdriet over te voelen.
• Bedenk dat de overheersende negatieve gedachten in je hoofd te maken hebben met je depressie. Bekijk ze van op een afstand, probeer logisch of rationeel na te gaan of ze wel kloppen.
• Forceer jezelf om toch dingen te doen die je vroeger leuk vond. Beetje bij beetje kan je zo weer momenten van plezier heroveren.

Luc schreef een blog en gaf 10 tips voor het omgaan met een depressief persoon. Liesbeth is vervolgens aan de slag gegaan om een animatie te maken van deze 10 tips. Bekijk hier het resultaat: