Ticstoornis

Wat is een ticstoornis?

Mensen met tics maken onwillekeurige, plotselinge, terugkerende, snelle en stereotiepe bewegingen of geluiden. 

Motorische tics zijn bijvoorbeeld: knipperen met de ogen, grimassen trekken, schokken met de schouders of rukkende bewegingen maken met een arm of been, maar ook op en neer springen, gezichten naar anderen trekken, vooroverbuigen, met de voet stampen, anderen aanraken, iets aan zichzelf reinigen.

Vocale tics zijn grommen, kuchen, hoesten, de keel schrapen of snuiven, maar ook zinloze woordjes of zinnetjes herhalen, het laatst gehoorde woord luid herhalen of onbetamelijke dingen zeggen.

Mensen met de stoornis van Gilles de la Tourette hebben meerdere motorische en vocale tics. Deze afwijking komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en begint vaak in de kindertijd, doorgaans vanaf zes of zeven jaar. Vaak begint de aandoening met motorische tics, eerst van het hoofd en later over het hele lichaam. Ook de vocale tics beginnen meestal met eenvoudige geluiden, maar kunnen evolueren tot lange zinnen. 

Veel mensen die aan het syndroom van Gilles de La Tourette lijden hebben ook last van een dwangstoornis. Zestig procent van de kinderen met dit syndroom heeft ook last van ADHD. 

Leven met tics

Tics kan je, net als bijvoorbeeld niezen of hoesten, niet bedwingen. In het beste geval kan je ze een tijdje onderdrukken, tot de spanning niet meer te houden is. Wordt de tic uitgevoerd, dan stroomt de spanning weg. Tijdens een geestelijke activiteit waarvoor je je moet concentreren, zoals lezen of een computerspel spelen, komen de tics minder vaak voor. 

Na verloop van tijd kunnen het aantal en de ernst van de tics variëren, doorgaans worden ze erger bij stress, opwinding of vermoeidheid. Het is ook mogelijk om gedurende een aantal maanden volledig ticvrij te zijn. 

Kinderen met tics kunnen hier erg onder lijden, omdat ze uitgelachen worden. Meestal proberen ze de tics dan ook te verbergen of te camoufleren. 

Ook al kunnen de tics een leven lang aanwezig blijven, het is niet zo dat dit een aandoening is die altijd maar verergert. De meeste kinderen die behandeld worden, hebben er na een tijdje minder last van. Ook met het volwassen worden, worden de tics doorgaans minder ernstig.

Behandeling van een ticstoornis

De behandeling van het syndroom van Gilles de la Tourette richt zich enerzijds op het verminderen van de tics, anderzijds op het behandelen van de andere problemen die vaak met Tourette samengaan, zoals dwanggedachten en -handelingen of hyperactiviteit en onoplettendheid. Daarnaast kan de persoon in kwestie leren beter met stress om te gaan, zodat deze minder aanleiding geeft tot tics.

Psychotherapie

Doorgaans wordt voor de behandeling de voorkeur gegeven aan psychotherapie, omdat medicijnen, bijvoorbeeld deze voor ADHD, net het probleem van de tics kunnen verergeren.

Er bestaan ook medicijnen die de tics kunnen verminderen of zelfs helemaal doen verdwijnen. Het nadeel is dat deze doorgaans ook veel vervelende bijwerkingen hebben.

Oorzaken van een ticstoornis

Aanleg

Aanleg is een belangrijke factor bij het ontstaan van Gilles de la Tourette. Daarbij speelt erfelijkheid een belangrijke rol: de aandoening komt in bepaalde families vaker voor. 

Mensen met Tourette vangen vaak veel meer prikkels uit de omgeving op dan andere mensen. Deze prikkels verwerken ze dan door middel van tics.

Stress

Stress vergroot vaak het aantal en de hevigheid van de tics. De reacties van anderen op de tics zorgen vaak voor extra stress, waardoor de tics nog verergeren. Mensen met het Tourettesyndroom hebben dan ook baat bij een rustige, stabiele omgeving. Slaan ze minder aandacht op de tics, dan worden deze vaak ook minder uitgesproken. Mensen met deze aandoening kunnen ook maandenlang ticvrij zijn. 

Voedingsmiddelen en medicijnen

Een aantal ouders van kinderen met Tourette merkt dat ook bepaalde voedingsmiddelen (zoals snoep en ander junkfood) het verschijnen van de tics in de hand werkt. Bepaalde medicijnen, zoals die voor de behandeling van ADHD, kunnen de tics verergeren.

Kun je zelf iets doen bij een ticstoornis?

Het is vaak erg schokkend om te merken dat je kind tics begint te krijgen. Als ouder ben je bang voor de vele onaangename situaties die je kind daardoor te wachten staan. Je goed informeren over de aandoening en aansluiten bij een patiëntenvereniging kan voor veel mensen een grote steun zijn. 

Patiëntenvereniging

De Vlaamse patiëntenvereniging vind je op www.tourette.be (Vlaamse Vereniging Gilles de la Tourette). Nog meer info op www.iktic.be met info, getuigenissen, filmpjes en een forum.

Kinderen met Tourette zijn vaak heel sociaal, lief en gevoelig. Ze zijn creatief, inventief en hebben vaak een uitgesproken talent. Daarom spreekt men wel eens van een aandoening met een gouden randje. 

Je kind ondersteunen in al waar het goed in is en het een rustige, stabiele en voorspelbare omgeving aanbieden helpt om de ernst van de tics te verminderen.

• Mr. Tourette en ik. - P. Sandstrak - ISBN 9789044514605
• Heb ik dat?! Over Tourette, PDD-nos en ADHD. - J. Helling-van Rheenen - ISBN 9789085605713
• Tics: therapeutenboek. - C. Verdellen; e.a. - ISBN 9789461055019
• Tics: werkboek voor kinderen. - C. Verdellen; e.a. - ISBN 9789461055002
• Het syndroom van Gilles de la Tourette. Ervaringen van een moeder. - C. Bijvelds-Ooms - ISBN 906868146X