Zo blijf je met je partner in verbinding tijdens de kraamperiode

Vraag en antwoord door klinisch psycholoog en doctoraatstudent Pauline Verhelst

---

De overgang die je als koppel doormaakt naar het ouderschap kan een impact hebben op jullie relatie. Dit kan heel wat emoties losmaken.

Hieronder vind je enkele veelvoorkomende vragen van ouders die zwanger zijn/net een kindje kregen. Pauline Verhelst beantwoordt deze vragen.

Is het normaal dat onze relatie anders is nu we zwanger zijn/een kindje hebben?

De komst van een baby kan voor veel koppels ingrijpende veranderingen en uitdagingen met zich meebrengen. Zo geven quasi alle koppels aan dat ze tijdens of vlak na de zwangerschap minder slapen, minder tijd hebben voor elkaar, zich zorgen maken over de gezondheid van hun baby, niet weten hoe ze de taken en verantwoordelijkheden moeten verdelen, minder zin hebben in seks, of moeten wennen aan hun nieuwe rol als ‘mama’, ‘papa’ of 'meeouder'. Alle koppels moeten dus op zoek gaan naar een nieuw evenwicht in hun relatie. Jullie zijn dus zeker niet de enige.

Is het normaal dat deze veranderingen veel emoties oproepen of met zich meebrengen?

Het is normaal dat deze veranderingen een impact hebben op hoe jullie zich voelen in de relatie. Enerzijds kan het zijn dat jullie zich nog nooit eerder zo verbonden en intiem hebben gevoeld bij elkaar. Anderzijds is het ook mogelijk dat deze veranderingen minder leuke gevoelens uitlokken, zoals:

• Onzekerheid (bv. onzekerheid over jezelf als partner of als ouder);
• Angst (bv. angst om afgewezen te worden door je partner, angst om niet goed genoeg te zijn, angst om je vrijheid te verliezen);
• Gemis (bv. gemis naar hoe jullie relatie was voor jullie ouders werden, gemis naar de onbezonnen momenten samen);
• Teleurstelling (bv. teleurstelling wanneer je partner nog niet de ouder is die je je had voorgesteld);
• Boosheid (bv. boosheid wanneer je je niet begrepen, gezien of gehoord voelt door je partner).

Ga eens na bij jezelf welke veranderingen je opmerkt, en wat dit met je doet. De kans is groot dat je partner gelijkaardige dingen ervaart. Wees nieuwsgierig en ga het gesprek met je partner aan.

Hoe kunnen we elkaar dan steunen?

Opmerken dat er aspecten veranderen in je relatie is perfect normaal. In plaats van jezelf dus de vraag te stellen of je relatie zal veranderen na het krijgen van een kindje, denk je beter na over hoe jullie samen kunnen omgaan met deze veranderingen.

Denk even na hoe jullie als koppel omgaan met elkaar als één van jullie (of jullie beiden) negatieve gevoelens ervaren. Wat gebeurt er dan tussen jullie? Hoe proberen jullie om er voor elkaar te zijn?

Er zijn veel manieren om elkaar te steunen. Om dit op zo’n manier te doen die helpend is, is het belangrijk om te weten wat jijzelf en je partner nodig hebben om je effectief gesteund te voelen. Onderzoek toont namelijk aan dat we onze partner pas als steunend ervaren wanneer die gedrag stelt dat overeenkomt met wat we verlangen. Het is dus goed mogelijk dat jouw partner dénkt dat die jou steunt (bv. door meteen met oplossingen te komen), terwijl jij dat niet zo ervaart omdat je iets anders verwacht (bv. je wil dat er rustig naar je geluisterd wordt). Het is dus belangrijk om duidelijk te maken wat je van je partner verwacht op zo’n moment. De kans is groot dat wanneer er een overeenstemming is tussen dat wat je partner doet en dat wat je verwacht, je jezelf meer begrepen, erkend, en gesteund voelt door je partner.

Ga in gesprek met je partner over wat jullie nodig hebben van elkaar als jullie zich onzeker, angstig, droevig, boos voelen. Bijvoorbeeld: “Als ik me …. voel, dan heb ik nood aan:

• Concrete oplossingen (“Misschien kan je dit eens proberen, dat werkt soms ook voor mij.”)
• Fysieke nabijheid (Knuffelen, dicht bij elkaar zitten)
• Geruststellende woorden (“Ik hoor je bezorgdheid, maar ik vind je echt een fantastische papa.”)
• Je onverdeelde aandacht en een luisterend oor (Gsm wegleggen en knikken, kijken en luisteren)
• Afleiding (“Laten we samen een wandeling maken.”)
• Erkenning voor mijn gevoel (“Ik hoor je bezorgdheid, dat moet niet makkelijk zijn.”)
• Wat ruimte voor mezelf (“Ik zal even een wandeling maken zodat je wat tijd hebt voor jezelf.”)

Maar ook evengoed: “Als ik me … voel, dan heb ik er net géén nood aan dat je:

• Spottende of gemene opmerkingen maakt (“Typisch dat jij hier weer over klaagt.”)
• Mijn gevoel minimaliseert (“Zo erg is het toch ook weer niet.”)
• Mijn situatie vergelijkt met die van anderen (“Anderen hebben het nog veel moeilijker.”)
• Meteen met oplossingen komt (“Als je dit doet, komt het wel goed.”)
• Mijn gevoel wegveegt (“Stel je niet zo aan.”)
• Het er voortdurend en herhaaldelijk over wil hebben (“Vertel nog eens opnieuw waarom je je zo voelt.”)

Is het normaal dat we nu meer ruzie maken dan vroeger?

Uit onderzoek weten we dat de periode tijdens en na de zwangerschap door koppels als stresserend ervaren kan worden. Dit kan er voor zorgen dat jullie relatie onder druk komt te staan. Zo geeft 92% van de koppels aan dat ze meer ruzie maken sinds ze ouder geworden zijn. Het is dus normaal wanneer je zou ervaren dat de frequentie of intensiteit van de ruzies met je partner is toegenomen.

De inhoud van deze ruzies kan variëren. Zo weten we dat ouders het meest ruzie maken over de verdeling van het huishouden, over opvoeding en over financiën. Ook al kan de inhoud van de ruzie verschillen, die ruzies hebben één ding gemeenschappelijk: je verliest de verbinding of connectie met je partner.

Wanneer je ruzie hebt met je partner is de kans groot dat dit voortkomt uit het gevoel niet gehoord, begrepen of gewaardeerd te worden. Het is mogelijk dat je je op zo’n moment niet gezien voelt als partner (bv. “Zie je dan niet hoeveel nood ik heb aan jouw luisterend oor?”) of als ouder (bv. “Zie je dan niet hoe hard ik mijn best doe om alle balletjes in de lucht te houden?”). Vanaf dat moment is de kans groot dat je alleen nog maar kunt reageren vanuit je (intense) emotie, zoals vanuit frustratie, boosheid of verdriet. Jullie proberen er alles aan te doen om elkaar te overtuigen van jullie eigen gelijk. Het gevolg: een oneindige discussie die jullie nog verder uit elkaar drijft. Herkenbaar?

Weet dat het voorkomen van ruzies niet per definitie wil zeggen dat jullie geen goed koppel zijn. Ruzie maken toont aan dat jullie elkaar raken, dat jullie iets doen met elkaar. Het toont dat jullie elkaar belangrijk genoeg vinden om te tonen wat je belangrijk vindt. Maar belangrijk is dit te doen op zo’n manier dat je de verbinding met elkaar niet verliest.

Hoe kunnen we dan beter ruziemaken?

Beter ruzie maken wil niet zeggen dat jullie het altijd met elkaar eens moeten zijn. Het is net heel logisch en ook waardevol dat jullie elk jullie eigen kijk hebben op het leven en alle aspecten die daarbij komen kijken. Opkomen voor jezelf en waar je voor staat is dus belangrijk. Maar hoe doe je dat wanneer je partner er anders over denkt?

Wat jij belangrijk vindt of nodig hebt verschijnt – jammer genoeg – niet automatisch voor de ogen van je partner. Dit klinkt misschien logisch, maar toch hopen we het soms vurig. In eerste instantie is het dus belangrijk om te laten zien, vragen, zeggen of uitleggen wat je denkt of nodig hebt. Probeer hierbij zo veel mogelijk vanuit jezelf en je behoeften te vertrekken.

Enkele voorbeelden:

• “Ik ben echt doodmoe en ik zou er zo veel deugd van hebben mocht jij het hier even overnemen.” (in plaats van: “Ik moet hier altijd alles alleen doen.”)
• “Ook al zien we elkaar veel, toch mis ik je. Ik kijk er naar uit om binnenkort weer iets leuk te doen samen.” (in plaats van: “Jij maakt nooit tijd voor mij.”)
• “Samen onze dochter in bed leggen is voor mij echt belangrijk. Dat is iets dat mijn ouders vroeger ook deden en ik heb daar mooie herinneringen aan overgehouden. Ik zou het daarom echt waarderen mocht je ’s avonds een half uurtje eerder thuis kunnen zijn.” (in plaats van: “Hoe vaak moet ik nog zeggen dat je eerder naar huis moet komen?”)

Denk eens na hoe jij meestal laat merken aan je partner dat je die nodig hebt. Hoe maak je dit duidelijk? Pas door jezelf kwetsbaar op te stellen en ruimte te durven innemen kan je partner dit opmerken.

In tweede instantie bepaalt ook de manier waarop je het antwoord van je partner oppikt of je rustig kan blijven (of net niet). Probeer de goede intentie te horen, of daar alleszins naar op zoek te gaan.

• “Ik zie dat jij er anders over denkt. Kan je mij eens uitleggen wat je precies denkt? Zo kan ik het beter begrijpen.” (in plaats van: “Je luistert niet naar mij.”).
• “Hoe zou jij het dan graag aanpakken?” (in plaats van: “Moet het dan altijd gaan zoals jij het wilt?”)
• Wanneer je partner iets vergeten is, probeer dan uit te gaan van de goede intentie, bv. “Er zal vast wel een reden zijn waarom mijn partner vergeten is om de boodschappen te doen. Misschien had ze een hectische dag op het werk.” (in plaats van: “Mijn partner laat mij in de steek.”).

Misschien voelt het soms alsof je partner niet wil helpen of er niet voor je kan zijn. Weet dan dat je partner anders is dan jij en hoogstwaarschijnlijk ook met (onvervulde) behoeften zit en je nodig heeft. Denk eens na hoe je reageert wanneer je partner niet meteen ingaat op je vraag. Schiet je meteen in de aanval? Trek je een muur op en plooi je volledig terug op jezelf? Of kan je het hoofd koel houden en rustig verder blijven praten over wat je nodig hebt? De cocktail van vermoeidheid, prikkelbaarheid en een baby maakt het misschien onmogelijk om je kalmte te bewaren. Ook al doe je dus je best om rustig te blijven, het is goed mogelijk dat die ene druppel je emmer soms doet overlopen.

Hoe maken we het na een ruzie weer goed?

Ruzie maken op zich is helemaal niet erg, zolang je maar de tijd neemt om de verbinding met elkaar te herstellen. Hieronder enkele tips:

• Geef elkaar eerst de ruimte om de emotie te laten zakken
• Leg uit waarom iets jou raakte (Wat vond je moeilijk om te horen of zien? Welk gevoel gaf het jou?). Toets af bij je partner hoe het is om dat te horen.
• Focus op het herstellen van de verbinding. Niet op het halen van je gelijk.  
• Elk koppel heeft zijn eigen manier om de verbinding opnieuw te herstellen. Wat is die van jullie? Bijvoorbeeld: humor, elkaar vastnemen, een briefje achterlaten, elkaar even tijd alleen gunnen, de favoriete maaltijd van je partner klaarmaken, …

Wat als we er samen niet uit raken?

Wanneer je voelt dat je blijft botsen op dezelfde thema’s, en jullie geen manier vinden om hier samen uit te raken, kan dat heel pijnlijk zijn. Hier is maar één advies: blijf niet alleen met je bezorgdheden. Praat er over met mensen in je nabije omgeving die je vertrouwt. Als dit niet voldoende is, kan je altijd op zoek gaan naar organisaties waarbij je terecht kan voor professionele ondersteuning.